Μία σύγχρονη «απελευθέρωση» της Θεσσαλονίκης

Πριν από ακριβώς 100 χρόνια απελευθερώθηκε από την οθωμανική κυριαρχία. Σήμερα παλεύει να απελευθερωθεί από την έλλειψη ανταγωνιστικότητας, την οικονομική δυσπραγία και τις χαμένες ευκαιρίες που «στοιχειώνουν» το παρελθόν της.

Εν μέσω κρίσης, η «Νύμφη του Θερμαϊκού» φοράει τα καλά της και ελπίζει ότι οι «μνηστήρες» από την Ελλάδα και το εξωτερικό θα την αντιληφθούν ως κάτι περισσότερο από μια ακόμη επαρχιακή πόλη σε μια χώρα που βουλιάζει.

Στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «made in thessaloniki», καλλιτεχνικοί φορείς της πόλης, εκπαιδευτικά ιδρύματα, δημοτικές υπηρεσίες, έμποροι και επιχειρηματίες ενώνουν της δυνάμεις τους για να αποδείξουν ότι η Θεσσαλονίκη διαθέτει ξεχωριστή παραγωγική ταυτότητα.

Μέσα από εκθέσεις, εκδηλώσεις και διαγωνισμούς γύρω από τη γραφιστική, το σχέδιο μόδας, την αρχιτεκτονική και τον βιομηχανικό σχεδιασμό δηλώνουν αποφασισμένοι να επαναπροσδιορίσουν το «brand name» της πόλης και να δώσουν νέο νόημα στη φράση «made in thessaloniki».

«Δεν έχει νόημα να γιορτάζεις το παρελθόν. Το θέμα είναι πώς μπορείς να προσδιορίσεις το μέλλον», αναφέρει μιλώντας στο «Βήμα» ο κ. Μιχάλης Γουδής, μέλος της ομάδας Θεσσαλονίκη Αλλιώς, μιας «ομάδας αστικού ακτιβισμού», όπως αυτοπροσδιορίζεται,- η οποία φιλοδοξεί να αναδείξει ένα διαφορετικό πρόσωπο της Θεσσαλονίκης.

Σε συνεργασία με το περιοδικό «Παράλλαξη», το Ινστιτούτο Γκαίτε και τον Δήμο, η ομάδα διοργανώνει σειρά εκθέσεων και εκδηλώσεων υπό τον τίτλο «made in thessaloniki», με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την απελευθέρωση της πόλης από τους Οθωμανούς.

«Από τι πρέπει να απελευθερωθεί σήμερα η Θεσσαλονίκη;». Αυτό είναι ένα από τα πλέον καίρια ερωτήματα που βρίσκονται στον πυρήνα της διοργάνωσης και έδωσε την αφορμή για μία εκ των εκθέσεων, με τίτλο «Free». «Καλέσαμε τους καλλιτέχνες, σχεδιαστές και γραφίστες της πόλης να δημιουργήσουν έργα που θα φανερώνουν τις αγκυλώσεις του παρελθόντος από τις οποίες πρέπει να απελευθερωθεί η πόλη μας. Στερεότυπα, νοοτροπίες, καταστάσεις, πρόσωπα - όλα συνθέτουν ένα τοπίο το οποίο οι νέες δυνάμεις προσπαθούν να καταρρίψουν», προσθέτει ο κ. Γουδής.

Τα έργα - που αναμένεται να ξεσηκώσουν αντιδράσεις - θα εκτεθούν στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και σύμφωνα με τους διοργανωτές θα αποτελέσουν τη σπίθα για να προκληθεί δημόσιος διάλογος γύρω από τις αγκυλώσεις μιας πόλης που εδώ και χρόνια προσπαθεί επί ματαίω να γίνει η «Βαρκελώνη της Ανατολικής Μεσογείου».

Ο δημιουργικός πυρήνας της πόλης

Ωστόσο, η κατάρριψη των στερεοτύπων του παρελθόντος δεν αρκεί για να αποκτήσει η Θεσσαλονίκη ένα επιτυχημένο «brand name». Απαιτείται και ένα σύνολο προϊόντων, μια κατηγορία υπηρεσιών ή ένας τομέας επιχειρηματικής δράσης που θα μπορούσε να νοηματοδοτήσει τη φράση «made in thessaloniki» και να αποτελέσει το σήμα κατατεθέν της πόλης. Και το όνομα αυτού είναι σύμφωνα με τους διοργανωτές η… γραφιστική.

Η επιλογή των διοργανωτών της έκθεσης απηχεί μια σταδιακά αυξανόμενη τάση τα τελευταία χρόνια να συνδεθεί το όνομα της Θεσσαλονίκης με διάφορους graphic designers που έχουν διακριθεί πανελλαδικώς ή διεθνώς για το έργο τους σε φεστιβάλ και διαγωνισμούς οπτικής επικοινωνίας.

Γραφίστες από τη Θεσσαλονίκη διακρίνονται συχνά στα Ελληνικά Βραβεία Γραφιστικής και Εικονογράφησης, με αποκορύφωμα το 2010, όταν και τα τρία πρώτα βραβεία του διαγωνισμού δόθηκαν σε Θεσσαλονικείς, με αποτέλεσμα να γραφούν διθυραμβικές κριτικές στα μέσα ενημέρωσης και να κερδίσει στους σχετικούς κύκλους η πόλη τον τίτλο του «βασιλιά του ελληνικού graphic design».

Η μεγαλύτερη επιτυχία, ωστόσο, ήρθε τον Οκτώβριο του 2011, όταν το γραφιστικό γραφείο «Beetroot» από τη Θεσσαλονίκη κέρδισε το πρώτο βραβείο ανάμεσα σε 6.468 συμμετοχές από 40 χώρες στον διασημότερο διεθνή διαγωνισμό οπτικής επικοινωνίας, «Red Dot Award, Communication Design», στο Βερολίνο.

«Μέσα από τις εκθέσεις της διοργάνωσης "made in thessaloniki" θέλουμε να κάνουμε γνωστό στο ευρύ κοινό - και όχι μόνο στους κύκλους των ειδικών - ότι υπάρχει στην πόλη μια εικαστική σκηνή και μια αναπτυσσόμενη αγορά η οποία αποκτά όλο και ισχυρότερη δυναμική. Πρόκειται για μια δυναμική που υπάρχει εδώ και χρόνια και ήρθε η ώρα να την αξιοποιήσουμε. Με άλλα λόγια, ήρθε η ώρα να απελευθερωθεί η Θεσσαλονίκη από τα εμπόδια που φέρνει η ίδια στον εαυτό της» τονίζει η κυρία Αλίκη Τσιρλιάγκου, υπεύθυνη διοργάνωσης των εκθέσεων που θα φιλοξενηθούν στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.

Διακοσμώντας την πόλη

Στο πλαίσιο μίας εκ των εκθέσεων, μάλιστα, διακεκριμένοι βιομηχανικοί σχεδιαστές της πόλης θα κληθούν να παρουσιάσουν προϊόντα (αντικείμενα, έπιπλα κλπ) που έχουν υλοποιηθεί στο πλαίσιο της εργασίας τους. Ετσι, ο επισκέπτης θα έχει τη δυνατότητα να ξεναγηθεί σε μία έκθεση όπου θα παρουσιαστούν τα προϊόντα που έχουν πράγματι παραχθεί στη Θεσσαλονίκη κατά στο παρελθόν - δίνοντας μια πρακτική διάσταση στο «made in thessaloniki».

Την ίδια στιγμή, αρχιτέκτονες και σχεδιαστές προϊόντων θα κληθούν να εμπλουτίσουν την «αστική επίπλωση» του δημόσιου χώρου της Θεσσαλονίκης με ευφάνταστα παγκάκια, κολωνάκια διαχωρισμού δρόμου-πεζοδρομίου, πλακάκια πεζοδρομίου, αστικό φωτισμό, σήμανση και ό,τι άλλο αφορά τη «διακόσμηση» του αστικού τοπίου.

Ολες αυτές τις δημιουργικές προτάσεις - οι οποίες θα μπορούσαν να αλλάξουν το πρόσωπο της πόλης αν υιοθετούνταν σε μεγάλη κλίμακα - έχει δεσμευθεί να τις εγκαταστήσει στην πόλη ο Δήμος, έτσι ώστε να επιτελέσουν και πρακτικά το έργο τους.

Την ίδια στιγμή, το Ινστιτούτο Γκαίτε, ένας από τους διοργανωτές της έκθεσης, σε συνεργασία με τον Δήμο Θεσσαλονίκης και το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο, έχουν στα σκαριά σχέδιο δημιουργίας μιας «δημιουργικής θερμοκοιτίδας» στα πέριξ της οδού Βαλαωρίτου - μιας ανερχόμενης περιοχής που έχει εξελιχθεί σε εναλλακτικό ψυχαγωγικό κέντρο της πόλης.

Μια τέτοια θερμοκοιτίδα, σύμφωνα με την κυρία Χριστίνα Μπίρμαν, υπεύθυνη πολιτιστικών προγραμμάτων του Ινστιτούτου Γκαίτε στη Θεσσαλονίκη, θα δημιουργήσει έναν πυρήνα συνεργασίας και αλληλεπίδρασης και θα δώσει την ευκαιρία σε νέους σχεδιαστές να αναδείξουν το έργο τους και να προβάλουν ταυτόχρονα το πρόσωπο της πόλης διεθνώς.

«Θέλουμε να τις αναδείξουμε τις δημιουργικές δυνάμεις της πόλης, ειδικά σήμερα εν μέσω κρίσης, για να μπορέσουν να πιστέψουν οι νέοι ότι δεν χρειάζεται να εγκαταλείψουν την πόλη για να πετύχουν επαγγελματικά. Ήδη πριν από την κρίση η Θεσσαλονίκη έδιωχνε τα παιδιά της προς την… πρωτεύουσα, γι' αυτό πιστεύουμε ότι αν δημιουργηθεί η κατάλληλη υποδομή, θα αλλάξει και ο τρόπος που βλέπουν οι ίδιοι οι ταλαντούχοι άνθρωποι την πόλη τους», προσθέτει η ίδια.

Ο έρωτας περνάει από το στομάχι

Εν τέλει, μέσω όλων των παραπάνω πρωτοβουλιών, οι φορείς της Θεσσαλονίκης προσπαθούν να πείσουν τους πολίτες να «ερωτευθούν» ξανά την πόλη τους. Και επειδή ο σοφός λαός θέλει τον έρωτα να περνά από το… στομάχι, η γαστρονομία δε θα μπορούσε να λείπει από τα σχέδια των επιχειρηματιών της πόλης και του Δήμου Θεσσαλονίκης.

Από τον Νοέμβριο του 2011 λειτουργεί στην πόλη ένας πρωτότυπος θεσμός που τιτλοφορείται «Τρίτη βράδυ τρώμε έξω!» και προσφέρει γαστριμαργικές απολαύσεις αξίας 10 ευρώ κατ' άτομο σε γνωστά εστιατόρια της πόλης.

«Ξεκινήσαμε την πρωτοβουλία με λιγότερα από 20 συνεργαζόμενα εστιατόρια με σκοπό να αναδείξουμε τα τοπικά προϊόντα, να μετατρέψουμε τη Θεσσαλονίκη σε γαστρονομικό προορισμό και να κινήσουμε την τοπική αγορά. Τρεις μήνες αργότερα το εγχείρημα συνεχίζεται με μεγάλη επιτυχία και περισσότερα από 70 εστιατόρια συνεργάζονται», εξηγεί ο Αντιδήμαρχος Πολιτισμού κ. Σπύρος Πέγκας.